Η Ανατολική Ευρώπη γυρνάει την πλάτη στη Eurovision – Σύμπτωση ή νέα πραγματικότητα;

Θεατές ενός αρνητικού ρεκόρ, γινόμαστε φέτος, αναφορικά με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που θα συμμετέχουν στη Eurovision του Μάλμε, που θα διεξαχθεί στις 7, 9 και 11 Μάϊου. Φυσικά, η ζωή συνεχίζεται, ωστόσο θα πρέπει κανείς να είναι τυφλός, για να μην αντιληφθεί την διαφαινόμενη απόσταση, που χαράσσεται, ξανά, στη Γηραιά Ήπειρο, μεταξύ του Δυτικού και του Ανατολικού Μπλοκ.

Παρότι η EBU δηλώνει, με κάθε ευκαιρία, ότι ο διαγωνισμός της Eurovision δεν χρωματίζεται πολιτικά, πολλοί διαφωνούν με αυτή την άποψη. Άλλωστε, κατά τα περισσότερα χρόνια ύπαρξής του, ο Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision έχει γνωρίσει αρκετά πολιτικά δράματα!

Ξεκινώντας από την ένταξη της Γιουγκοσλαβίας και της Ισπανίας στον διαγωνισμό το 1961, ενώ αμφότερες βρίσκονταν υπό δικτατορικά καθεστώτα, περάσαμε στη μακροχρόνια διαμάχη Τουρκίας – Ελλάδας, που οδήγησε σε αρκετούς αυτό – αποκλεισμούς, τις δεκαετίες εβδομήντα και ογδόντα, με αφορμή την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Επίσης, στην πιο σύγχρονη ιστορία της Eurovision, δεν πρέπει να ξεχάσουμε τις αψιμαχίες Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν, αλλά και αυτές της Ρωσίας με την Ουκρανία, με αποκορύφωμα, φυσικά, τις δύο νίκες των Ουκρανών, το 2016 με την Jamala και το 2022 με τους Kalush Orchestra, που έδειξαν εμπράκτως, την μαζική υποστήριξη της Ευρώπης στην χώρα που δέχθηκε δύο αδικαιολόγητες εισβολές από την Ρωσία, για λόγους που παραμένουν ακόμα και σήμερα ασαφείς.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη χωρίστηκε σε δύο μπλοκ – το Ανατολικό, υπό τον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης και το Δυτικό, υποστηριζόμενο από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Με τον καιρό ο διαχωρισμός αυτός γιγαντώθηκε, καταλήγοντας στο γεγονός που γνωρίζουμε ιστορικά ως “Ψυχρός Πόλεμος”, μια σύγκρουση, που στην πραγματικότητα, λαμβάνει χώρα, παρασκηνιακά, ακόμα και σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, η απόσταση ανάμεσα στα δύο μπλοκ φαίνεται να ενισχύεται, ειδικά αν παρατηρήσουμε τις χαοτικές οικονομικές διαφορές, ανάμεσα στα κράτη της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης.

Η τελευταία φορά που σύσσωμες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης συμμετείχαν στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision ήταν το μακρινό 2012, στο Baku του Αζερμπαϊτζάν. Έκτοτε, εννέα χώρες έχουν αποσυρθεί / αποκλειστεί από τον διαγωνισμό και μια δέκατη παρουσιάζει ασυνέπεια σχεδόν κάθε χρόνο: 

• Τουρκία και Σλοβακία το 2013
• Βοσνία-Ερζεγοβίνη το 2017 
• Ουγγαρία το 2020
• Λευκορωσία το 2021
• Ρωσία το 2022
• Βουλγαρία, Μαυροβούνιο και Βόρεια Μακεδονία το 2023
• Η δέκατη χώρα που δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των χωρών της Eurovision για το 2024 είναι η Ρουμανία, η οποία αυτές τις μέρες συνεχίζει να διαπραγματεύεται με την EBU την συμμετοχή της ή μη στον Διαγωνισμό!

Τι οδήγησε στην αποχώρηση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από τον διαγωνισμό; Είναι αυτή η αρχή μιας τάσης ή κάτι προσωρινό που δεν πρέπει να μας απασχολεί; Σκοπεύει κάποια από τις χώρες να επιστρέψει στο μέλλον ή η λίστα των συμμετεχουσών χωρών θα βαίνει εφεξής μειούμενη; Ακολουθήστε μας στην ανασκόπηση!

ΤΟΥΡΚΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: 1975 – Semiha Yankı – “Seninle Bir Dakika”
• Τελευταία συμμετοχή: 2012 – Can Bonomo – “Love Me Back”

Από το 1975 μέχρι και το 2000, η ​​Τουρκία θεωρούνταν μια από τις όχι και τόσο επιτυχημένες χώρες στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. Σε μια εποχή που η ψηφοφορία γινόταν μόνο από τις επιτροπές, η Τουρκία βρισκόταν επανειλημμένα στις τελευταίες θέσεις του βαθμολογικού πίνακα και ήταν καθόλα φανερό ότι οι κριτές είχαν αδυναμία σύνδεσης με τις μουσικές προτάσεις της Τουρκίας.

Φωτεινή εξαίρεση ήταν η ένατη θέση του 1986 με το “Halley” των Klips & Onlar να φέρνει για πρώτη φορά την γείτονα χώρα στην πρώτη δεκάδα.

Τα 90s μπήκαν, ωστόσο το μοτίβο δεν άλλαξε, έως και το 1997, όταν για πρώτη φορά η Τουρκία κατάφερε να πλασαριστεί στην πρώτη πεντάδα, με το “Dinle” των Şebnem Paker & Etnic να κατακτά την τρίτη θέση!

Με την καθιέρωση της ψηφοφορίας του τηλεοπτικού κοινού, αρχής γενομένης από το 1998, η Τουρκία άκμασε, για να θριαμβεύσει το 2003, πετυχαίνοντας την πρώτη και μοναδική νίκη της με το “Everyway That I Can” της Sertab Erener! Έκτοτε η Τουρκία κατάφερε να μπει στην πρώτη δεκάδα άλλες έξι φορές (2004, 2007, 2008, 2009, 2010 και 2012) και έγινε μια από τις υπερδυνάμεις του Διαγωνισμού. Αναμφίβολα, πολλοί συνέδεσαν το γεγονός αυτό με τις ψήφους που λάμβανε η Τουρκία από τους μετανάστες, που είχαν διασπαρθεί σε όλη την Ευρώπη.

Ωστόσο, από τη Eurovision του 2009, φαινόταν ότι κάτι είχε αρχίσει να σπάει. Το 2009, η ψήφος των επιτροπών επέστρεψε στον διαγωνισμό, συνδυαστικά, αυτή τη φορά, με την ψήφο του τηλεοπτικού κοινού. Οι κριτές δεν στήριζαν τα τραγούδια της Τουρκίας και την κατέτασσαν χαμηλά στις λίστες τους. Η κατάσταση κορυφώθηκε το 2011 όταν η Τουρκία, με τον Yüksek Sadakat και το “Live It Up” βρέθηκε εκτός Τελικού.

Στα τέλη του 2012, η ​​Τουρκία προκάλεσε μεγάλο σάλο όταν ενημέρωσε, αιφνιδιαστικά, την EBU ότι αποσύρεται από τον Διαγωνισμό. Η Τουρκία αιτιολόγησε την αποχώρησή της δηλώνοντας ότι δεν είναι ικανοποιημένη πια από τους κανόνες του διαγωνισμού – ξεκινώντας από το νέο σύστημα ψηφοφορίας που δίνει υπερβολική δύναμη στις κριτικές επιτροπές – καταλήγοντας να σχολιάσει και την καθιέρωση των BIG 5 (Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία και Γαλλία) οι οποίες συμμετέχουν αυτόματα στον Τελικό κάθε χρόνο.

Πολλοί ισχυρίστηκαν ότι αυτή ήταν απλώς μια δικαιολογία και πως ο πραγματικός λόγος για την αποχώρηση της Τουρκίας είναι η μετατροπή της από μια φιλελεύθερη, φιλοευρωπαϊκή χώρα, σε μια αυστηρή μουσουλμανική, της οποίας οι νόμοι και ο χαρακτήρας δεν ανταποκρίνονται στον διαγωνισμό της Eurovision, που ταυτίζεται με την LGBT κοινότητα. 

Τα τελευταία χρόνια έγινε μια προσπάθεια από την EBU να δρομολογήσει την επιστροφή της Τουρκίας, αν και εφόσον, κατά τις τελευταίες εκλογές σχηματιζόταν μια πιο φιλελεύθερη κυβέρνηση, ωστόσο η επανεκλογή του Recep Tayyip Erdoğan έβαλε ταφόπλακα σε αυτό το ενδεχόμενο, καθώς όλες οι ως τώρα επαφές έχουν, παταγωδώς αποτύχει!

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 1994 – Martin Ďurinda & Tublatanka – “Nekonečná pieseň”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2012 – Max Jason Mai – “Don’t Close Your Eyes”

Η Σλοβακία σχεδίαζε να κάνει το ντεμπούτο της στον διαγωνισμό το 1993, αλλά λόγω της προσχώρησης πολλών χωρών από την πρώην Σοβιετική Ένωση και τη Γιουγκοσλαβία, ο Elán και το “Amnestia Na Neveru” δεν πέρασαν το στάδιο της αρχικής προεπιλογής.

Έτσι η επίσημη ένταξή της Σλοβακίας στην οικογένεια της Eurovision έγινε το 1994, αλλά λόγω των χαμηλών επιτευγμάτων της και των κανονισμών της εποχής, καταδικάστηκε σε μία σχεδόν συνεχή απουσία από τον θεσμό. Στην πραγματικότητα συμμετείχε μόνο το 1994, το 1996 και το 1998.

Το 2000 η Σλοβακία είχε το δικαίωμα να επιστρέψει στον διαγωνισμό αλλά το σλοβακικό τηλεοπτικό δίκτυο, SVT, επέλεξε να αποσυρθεί, επικαλούμενο οικονομικές δυσκολίες. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το SVT αγνόησε παντελώς τον θεσμό της Eurovision, ωστόσο μετά από το ντεμπούτο της Τσεχίας, το 2007, δρομολογήθηκε και η επιστροφή της Σλοβακίας, με νέο ραδιοτηλεοπτικό φορέα, τον RTVS.

To 2009 η Σλοβακία γύρισε στον διαγωνισμό! Μάλιστα το 2010 είχε και ιδιαίτερες αξιώσεις, καθώς το “Horehronie” της Kristina Pelakova αγαπήθηκε πολύ από τους eurofans, αν και τελικά δεν προκρίθηκε στον Μεγάλο Τελικό. Οι συμμετοχές της χώρας το 2011 και το 2012 δεν είχαν την αναμενόμενη επιτυχία, καθώς τόσο οι TWiiNS με το “I’m Still Alive”, όσο και ο Max Jason Mai με το “Don’t Close Your Eyes” περιορίστηκαν στους Ημιτελικούς. Το thrill για την Eurovision δεν δημιουργήθηκε ποτέ στους Σλοβάκους οι οποίοι απουσιάζουν συνεχόμενα από το 2013!

Τον Αύγουστο του 2023, οι Luboš Machaj (Διευθύνοντας Σύμβουλος του RTVS) και Zuzana Vicelova (Επικεφαλής Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας του RTVS), δήλωσαν ότι η Eurovision είναι ένα concept που ενδιαφέρει τη Σλοβακία αφήνοντας να εννοηθεί πως το 2025 μπορεί και να επιστρέψουν!

ΒΟΣΝΙΑ – ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 1993 – Fazla – “Sva Bol Svijeta”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2016 – Dalal & Deen feat. Ana Rucner & Jala – “Ljubav Je”

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 χώρισε την άλλοτε υπερδύναμη σε νέα κράτη, τα οποία ιδρύθηκαν εντός της επικράτειάς της. Μία από αυτές ήταν και η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η οποία έκανε το ντεμπούτο της στη Eurovision το 1993.

Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη εντάχθηκε στον διαγωνισμό στο αποκορύφωμα ενός αιματηρού πολέμου στην επικράτειά της και έλαβε δυνατές επευφημίες από το κοινό. Τα πρώτα χρόνια τα αποτελέσματά της ήταν από μέτρια έως και άσχημα, ωστόσο όπως και στην περίπτωση της Τουρκίας, η αλλαγή του συστήματος ψηφοφορίας και η θέσπιση του televoting, στις αρχές του 2000, έκανε τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη να ανθίσει και να γίνει μια από τις κυρίαρχες χώρες, καθώς οι μουσικές προτάσεις της αγαπήθηκαν από το κοινό.

Από τότε που ξεκίνησε το σύστημα των ημιτελικών, το 2004, η Βοσνία – Ερζεγοβίνη θα είναι μία από τις λίγες χώρες που θα καταφέρει να προκρίνεται στον Τελικό κάθε χρόνο, φτάνοντας, μάλιστα στην πρώτη δεκάδα πέντε φορές (2004, 2006, 2008, 2009, 2011). Το καλύτερο της αποτέλεσμα θα το πετύχει εντός βαλκανικού εδάφους, στην Αθήνα, το 2006, με τον Hari Mata Hari να τερματίζει με το “Lejla” στην τρίτη θέση του βαθμολογικού πίνακα!

Στα τέλη του 2012, το βοσνιακό τηλεοπτικό δίκτυο, BHRT, ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από τη Eurovision 2013 λόγω οικονομικών δυσκολιών, ελπίζοντας να επιστρέψει στον διαγωνισμό το 2014. Ωστόσο, τα οικονομικά ζητήματα δεν επιλύθηκαν και η χώρα απείχε ξανά τόσο το 2014, όσο και το 2015.

Το 2016, η Βοσνία έκανε το πολυπόθητο come – back, χρηματοδοτούμενη αμιγώς από τον Deen, τον καλλιτέχνη που την εκπροσώπησε, ωστόσο, η επιστροφή δεν κράτησε για πολύ και ένα χρόνο αργότερα η Βοσνία – Ερζεγοβίνη βρέθηκε και πάλι εκτός ανταγωνισμού. 

Με την πάροδο του χρόνου, κατέστη σαφές ότι το βοσνιακό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο, BHRT, αντιμετώπιζε μεγάλο οικονομικό πρόβλημα και η EBU του επέβαλε τις σχετικές κυρώσεις για τα χρέη του. 

Αν και έχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που η Βοσνία – Ερζεγοβίνη αποσύρθηκε από τον διαγωνισμό, η κατάσταση στα οικονομικά του BHRT δεν βελτιώθηκε και τον περασμένο Νοέμβριο η EBU ανακοίνωσε ότι η Βοσνία – Ερζεγοβίνη εξακολουθεί να βρίσκεται υπό το καθεστώς κυρώσεων, οι οποίες δεν θα της επιτρέψουν να συμμετάσχει στα μελλοντικά φεστιβάλ της Eurovision.

OYΓΓΑΡΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 1994 – Friderika Bayer – “Kinek Mondjam El Vétkeimet”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2019 – Joci Pápai – “Az én apám”

Η Ουγγαρία, όπως και η Σλοβακία, σχεδίαζε να συμμετάσχει στον διαγωνισμό το 1993, αλλά λόγω της προσχώρησης πολλών χωρών από την πρώην Σοβιετική Ένωση και τη Γιουγκοσλαβία, δεν πέρασε το στάδιο της αρχικής προεπιλογής. Έτσι η Andrea Szulák δεν ταξίδεψε ποτέ για το Millstreet της Ιρλανδίας και το “Árva reggel” δεν ακούστηκε ποτέ στην Ευρώπη.

Ένα χρόνο αργότερα, το 1994, η Ουγγαρία έκανε ένα σαρωτικό ντεμπούτο καθώς η Friderika Bayer με το “Kinek mondjam el vétkeimet” τερμάτισε στην τέταρτη θέση, που είναι και το καλύτερο αποτέλεσμα της χώρας στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. Τα επόμενα χρόνια, η Ουγγαρία δεν μπόρεσε να αναπαραγάγει την επιτυχία της, τερματίζοντας τόσο στη μέση όσο και στις κατώτερες θέσεις του βαθμολογικού πίνακα. Το ενδιαφέρον των Ούγγρων μειώθηκε και η χώρα απείχε από τον διαγωνισμό από το 1999 έως και το 2005.

Η επιστροφή της πάλι συνοδεύτηκε με πάταγο, καθώς η Ουγγαρία θεωρήθηκε φαβορί ακόμα και για τη νίκη, με τους NOX και το “Forogj Világ” να περιορίζονται τελικά στη δωδέκατη θέση! Η επιστροφή της Ουγγαρίας ήταν σύντομη και το 2006 επέλεξε να αποσυρθεί και πάλι λόγω οικονομικών δυσκολιών. 

Ένα χρόνο αργότερα, το 2007, η Magdi Rúzsa ταξίδεψε για το Ελσίνκι με το “Unsubstantial Blues” και έφερε την χώρα της για δεύτερη φορά στην δεκάδα!

Το 2008 η Ουγγαρία κινήθηκε στην μετριότητα, για να δημιουργήσει το απόλυτο χάος το 2009. Συγκεκριμένα, το 2009, η χώρα προέβη σε αντικατάσταση του εκπροσώπου της τρεις φορές. Αρχικά είχε επιλεγεί ο Márk Zentai, όμως το “If You Wanna Party” αποκλείστηκε αφού ανακαλύφθηκε ότι το τραγούδι ήταν remake ενός σουηδικού τραγουδιού που είχε κυκλοφορήσει πέντε χρόνια νωρίτερα, το 2004. Δεύτερη εκλεκτή, ήταν η Kátya Τompos. Το τραγούδι “Magányos csónak” αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους eurofans όμως η Kátya αποσύρθηκε αιφνιδιαστικά. Τελικά η χώρα εκπροσωπήθηκε από τον Zoli Ádok και το “Dance With Me” το οποίο απέτυχε να προκριθεί από τους ημιτελικούς της Μόσχας.

Το δράμα Ουγγαρία – Eurovision συνεχίστηκε και η Ουγγαρία αποσύρθηκε ξανά το 2010 για να επιστρέψει το 2011 πιο δυνατή από ποτέ. Κατά τη διάρκεια των ετών 2011 – 2018, η Ουγγαρία μέτρησε ένα αξιοζήλευτο σερί, πετυχαίνοντας το απόλυτο 8/8 των προκρίσεων. Το 2014 μάλιστα ο András Kállay-Saunders με το “Running” κατετάγη πέμπτος, πετυχαίνοντας το δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμα της χώρας στην ταραχώδη ιστορία της στον θεσμό. 

Το 2019, το σερί των προκρίσεων έσπασε, καθώς ο Joci Pápai με το “Az én apám” τερμάτισε δωδέκατος στον ημιτελικό του και η Ουγγαρία εξέπληξε πολλούς ανακοινώνοντας ότι αποσύρεται (για τέταρτη φορά!) λόγω οικονομικών δυσκολιών. Σαν να μην έφτανε αυτό, το Oυγγρικό τηλεοπτικό δίκτυο, MTVA, ισχυρίστηκε ότι προτιμά να επενδύει οικονομικούς πόρους σε τοπικές παραγωγές αντί για τη Eurovision, ενώ ακούστηκαν φωνές που υποστήριζαν ότι ο πραγματικός λόγος της απόσυρσης ήταν ότι η Eurovision είχε ταυτιστεί υπερβολικά με την LGBT κοινότητα.

Έκτοτε η Ουγγαρία, έχει ένα καθεστώς ανελεύθερης δημοκρατίας (με πρωθυπουργό τον Viktor Mihály Orbán) και απουσιάζει από τον διαγωνισμό. Mάλλον σκούρα είναι τα πράγματα για την επιστροφή της, καθώς θα πρέπει να αναμένουμε ένα θαύμα ή μια πολιτική επανάσταση, που θα επαναφέρει την χώρα σε φιλοευρωπαϊκή τροχιά.

ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 2004 – Aleksandra & Konstantin – “My Galileo”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2019 – Zena – “Like It”

Η Λευκορωσία, είναι μια χώρα που έχει συνεισφέρει σε αρκετά δράματα καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής της στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. 

Στην πραγματικότητα, η Λευκορωσία δεν κατάφερε ποτέ να αφήσει το στίγμα της στην Eurovision και ως εκ τούτου η συμμετοχή της δεν συνοδεύτηκε, ποτέ, από κάποιο ιδιαίτερο επίτευγμα, πλην της έκτης θέσης του Dmitry Koldun με το “Work Your Magic”, το 2007.

Η Λευκορωσία είναι γνωστή ως η χώρα που σχεδόν κάθε χρόνο επέλεγε ένα τραγούδι για τη Eurovision και την αμέσως επόμενη στιγμή το άλλαζε. Ενδεικτικά:

• Το 2005 η Angelica Agurbash κέρδισε την προεπιλογή της χώρας με το τραγούδι “Boys and Girls”, αλλά επέλεξε να τραγουδήσει το “Love Me Tonight” στη Eurovision.
• Το 2010 το συγκρότημα 3+2 επιλέχθηκε με απευθείας ανάθεση για να ερμηνεύσει το τραγούδι “Far Away” αλλά τελικώς διαγωνίστηκε με το “Butterflies”.
• Το 2011 η Anastasia Vinnikova επιλέχθηκε με το τραγούδι “Born in Belarussia”, το οποίο επαναδιασκευάστηκε και κυκλοφόρησε με το όνομα “I Am Belarussian”. Το τραγούδι στη νέα του έκδοση, που ακουγόταν σχεδόν σαν την πρώτη εκδοχή, αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό επειδή είχε παρουσιαστεί δημόσια έναν χρόνο πριν τη Eurovision. Το γεγονός αυτό εγείρει το ερώτημα γιατί η πρώτη έκδοση του τραγουδιού δεν ακυρώθηκε εξίσου καθώς οι διαφορές ήταν πραγματικά απειροελάχιστες. Στο τέλος, η Anastasia διαγωνίστηκε στην Eurovision με το τραγούδι “I Love Belarus”. 
• Το 2012 η Alyona Lanskaya κέρδισε τα προκριματικά της Λευκορωσίας με το τραγούδι “All My Life”, αλλά αποκλείστηκε από το διαγωνισμό λόγω υποψίας νοθείας. Έτσι στην Eurovision εστάλησαν οι δεύτεροι του εθνικού τελικού Litesound με το “We Are The Heroes”.
• To 2013 η Alyona Lanskaya κέρδισε ξανά τον εθνικό τελικό, με το τραγούδι “Rhythm of Love”. Αυτή τη φορά η Alyona δεν κατηγορήθηκε για παραποίηση της ψηφοφορίας, αλλά δεν διαγωνίστηκε κιόλας με το “Rhythm Of Love” το οποίο εν μια νυκτί μετετράπη σε “Solayoh”.

Το 2020, οι Val κέρδισαν τον εθνικό τελικό της Λευκορωσίας. Λόγω της ακύρωσης του διαγωνισμού, ένεκα της πανδημίας COVID – 19, οι Val δεν ταξίδεψαν ποτέ για το Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Λίγους μήνες αργότερα, το δίδυμο είπε, σε συνέντευξή του, ότι το τηλεοπτικό δίκτυο της Λευκορωσίας, BTRC, δεν τους επέτρεπε να μιλήσουν στα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, αποκλείοντάς τους, στην πραγματικότητα, χωρίς καν να τους ενημερώσει. Οι ίδιοι είπαν πως αυτό συνέβη γιατί είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους στο δικτατορικό καθεστώς του Alexander Lukashenko στη Λευκορωσία. 

Στις αρχές του 2021, άρχισαν να ακούγονται εκκλήσεις για αποβολή της Λευκορωσίας από τον διαγωνισμό λόγω της πολιτικής κατάστασης στη χώρα. Ωστόσο η EBU ενέκρινε κανονικά τη συμμετοχή. Ένα μήνα αργότερα ξεκίνησε το πραγματικό δράμα: η Λευκορωσία επέλεξε να εκπροσωπηθεί από το συγκρότημα Galasy Zmesta, με το τραγούδι “Ya Nauchi Tebya”. Το τραγούδι γρήγορα αναγνωρίστηκε ως πολιτικό και δη υποστηρικτικό του Λευκορώσου δικτάτορα. Η EBU απέκλεισε το τραγούδι, δίνοντας την ευκαιρία στο BTRC να το αντικαταστήσει. Η αντικατάσταση έγινε, για να επιλεγεί το επίσης πολιτικό “Pesnya pro zaytsev”, το οποίο επέφερε τον διαφαινόμενο αποκλεισμό.

Η Λευκορωσία με αυτά και με αυτά, αποκλείστηκε με συνοπτικές διαδικασίες από τον Διαγωνισμό της Eurovision λόγω έλλειψης ελευθερίας έκφρασης στη χώρα. H αποβολή της χώρας έχει ισχύ έως και το 2025. Μάλιστα αυτή ήταν η ιστορική, πρώτη φορά που η EBU έκανε ένα τέτοιο βήμα, επιλέγοντας να αφαιρέσει μια χώρα τόσο από τον διαγωνισμό όσο και από την ίδια την ένωση των Ραδιοτηλεοπτικών Φορέων.

Είναι μάλλον οριστικό το αντίο με την Λευκορωσία, αν συνυπολογίσουμε στα παραπάνω και την έμπρακτη υποστήριξη της χώρας προς την Ρωσία, ύστερα από την εισβολή της τελευταίας στην Ουκρανία.

ΡΩΣΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 1994 – Youddiph – “Vechni Stranik”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2021 – Manizha – “Russian Woman”

Η Ρωσία, όπως και οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, εντάχθηκε στον διαγωνισμό στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και έκανε το ντεμπούτο της το 1994. Με τα χρόνια, η Ρωσία κέρδισε το καθεστώς μιας ισχυρής χώρας στον Διαγωνισμό. 

Μεταξύ των ετών 2000 – 2021, κατάφερε να τερματίσει δεκαπέντε φορές στην πρώτη δεκάδα της ψηφοφορίας του τηλεοπτικού κοινού, ενώ το 2008 πέτυχε και την πολυπόθητη πρώτη και μοναδική της νίκη με το “Believe” του Dima Bilan. Οι κακές οι γλώσσες έσπευσαν και εδώ να ρίξουν το φαρμάκι τους, αποδίδοντας την επιτυχία της Ρωσίας στην μαζική ψήφο των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, μερικές εκ των οποίων ήταν και μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Ήδη από το 2013, κάτι άρχισε να σπάει, όταν στο παρασκήνιο άρχισαν να ακούγονται φωνές για μέτρα που πήρε η Ρωσία ενάντια της εγχώριας ομοφυλοφιλικής κοινότητας. Αργότερα η Ρωσία εισέβαλε στη χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία άνηκε στην Ουκρανία. Αυτό δεν εμπόδισε την Ρωσία από το να συμμετέχει κανονικά στην Eurovision και παρόλο που το ευρωπαϊκό κοινό ψήφιζε και επευφημούσε τις συμμετοχές της, οι ίδιοι οι εκπρόσωποι γίνονταν δέκτες αποδοκιμαστικών σχολίων από τους θεατές στις εκάστοτε αρένες διεξαγωγής του Διαγωνισμού.

Η καταιγίδα ηρέμησε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και η Ρωσία κατάφερε να κερδίσει την ψήφο του κοινού στη Eurovision 2016, με τον Sergey Lazarev και το “You Are the Only One”. Βέβαια η μοίρα τα έφερε έτσι που τον Διαγωνισμό εκείνη τη χρονιά κέρδισε το αντίπαλο δέος, δηλαδή η Ουκρανία, με την άκρως πολιτικοποιημένη συμμετοχή, “1944”, της Jamala.

Το 2017 ο Διαγωνισμός θα διεξαγόταν στο Κίεβο της Ουκρανίας και η Ρωσία επέλεξε ως εκπρόσωπό της την Yuliya Samoylova με το τραγούδι “Flame Is Burning”. Όμως η τραγουδίστρια είχε επισκεφτεί δύο χρόνια νωρίτερα την κατεχόμενη πια από την Ρωσία χερσόνησο της Κριμαίας και το γεγονός της επιλογής της θεωρήθηκε, από τους Ουκρανούς, ως ένα πολιτικό statement (και όχι άδικα!). Η Ρωσία διέψευσε το συμβάν, αλλά η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας επέβαλε τριετή απαγόρευση εισόδου στην χώρα για την Yuliya Samoylova. Η EBU προσπάθησε να βρει μια λύση για να αποκλιμακώσει την ένταση, μάλιστα πρότεινε στην τραγουδίστρια να εμφανιστεί μέσω δορυφόρου… πράγμα ανήκουστο, ιδίως στην προ – Covid εποχή.

Ένα μήνα αργότερα η Ρωσία επέλεξε να αποσυρθεί από τον διαγωνισμό για ένα έτος, για να επιστρέψει το 2018 και πάλι με την Yuliya Samoylova, όχι όμως σε Ουκρανικό έδαφος αυτή τη φορά. Το “I Won’t Break” είναι και το μοναδικό τραγούδι της Ρωσίας από το 2004 που ισχύουν οι ημιτελικοί, που δεν κατάφερε να πάρει την πρόκριση για τον Τελικό.

Μετά τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το ουκρανικό τηλεοπτικό δίκτυο SU υπέβαλε αναφορά στην EBU απαιτώντας την αναστολή των ρωσικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων και την αποβολή της Ρωσίας από τον διαγωνισμό. Την πρόσκληση αυτή συνυπέγραψαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Σουηδία, η Ισλανδία, η Λιθουανία, η Νορβηγία, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Εσθονία και η Φινλανδία, οι οποίες απείλησαν να αποσυρθούν από τον διαγωνισμό εάν συμμετείχε η Ρωσία. Η EBU ενέδωσε στις πιέσεις και μια εβδομάδα αργότερα ανακοίνωσε την αποβολή της Ρωσίας από τη Eurovision και πάγωσε τη συμμετοχή των ρωσικών ραδιοτηλεοπτικών δικτύων.

Μόλις φέτος και με αφορμή την συμμετοχή, ή όχι, του Ισραήλ στην Εurovision 2024, η EBU κλήθηκε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση για το τι πραγματικά συνέβη με την Ρωσία.

Το 2022, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τα διοικητικά όργανα της EBU αποφάσισαν να αποκλείσουν τη Ρωσία από τον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision, όπου επρόκειτο να διαγωνιστούν από κοινού με την Ουκρανία! Εμμένοντας στο γεγονός πως η Eurovision είναι ένας διαγωνισμός για ραδιοτηλεοπτικούς φορείς και έπειτα από επανειλημμένες παραβιάσεις των υποχρεώσεων της, ως μέλος, αλλά και παραβιάσεις των αξιών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης γενικότερα αποφασίσαμε να αναστείλουμε την ιδιότητα μέλους για την Ρωσία!

EBU

H EBU έχει αναστείλει μέχρι νεωτέρας την συμμετοχή της Ρωσίας, για παραβιάσεις των αξιών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και μια επιστροφή είναι μάλλον απίθανη, ειδικά στο εγγύς μέλλον, με το υπάρχον πολιτικό καθεστώς και όσο συνεχίζονται οι εμπόλεμες ενέργειες στο Ουκρανικό έδαφος.

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 2005 – Kaffe – “Lorraine”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2021 – Intelligent Music Project – “Intention”

Ένα από τα μυστήρια τραίνα της Eurovision, με μεγάλη αστάθεια στις αποδόσεις της είναι και η Βουλγαρία. Εντάχθηκε στο δυναμικό του διαγωνισμού το 2005 και τα δύο πρώτα χρόνια δεν κατάφερε να προκριθεί στους τελικούς. 

Το 2007, υπό την αιγίδα χωρών της Ανατολικής Ευρώπης που αναλάμβαναν τον διαγωνισμό, η Βουλγαρία κατάφερε να φτάσει στον Τελικό και να τερματίσει στην πέμπτη θέση με τους Elitsa Todorova & Stoyan Yankulov να ερμηνεύουν το τραγούδι “Water”. Η επιτυχία δεν κράτησε για πολύ και μεταξύ των ετών 2008 – 2013 η Βουλγαρία δεν κατάφερε να πάρει την πρόκριση.

Στα τέλη του 2013, το βουλγαρικό τηλεοπτικό δίκτυο ανακοίνωσε την απόσυρσή του από τον διαγωνισμό λόγω οικονομικών δυσκολιών.

Η Βουλγαρία απουσίαζε για τρία χρόνια και έκανε την επιστροφή της το 2016, με ιδιαίτερη όρεξη, κάτι που έφερε και την επιτυχία. Η Poli Genova και το “If Love Was A Crime” βρέθηκαν στην τέταρτη θέση του βαθμολογικού πίνακα, για να έρθει έναν χρόνο αργότερα το παιδί θαύμα, που ακούει στο όνομα Kristian Kostov, να την φέρει μια ανάσα από τη νίκη, χαρίζοντάς της με το “Beautiful Mess” την δεύτερη θέση.

Το 2019, η Βουλγαρία αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τον διαγωνισμό για δεύτερη φορά, επικαλούμενη πάλι οικονομικές δυσκολίες και επέστρεψε με την pop star Victoria, διαδοχικά το 2020 (ο Διαγωνισμός ακυρώθηκε) και το 2021. Το 2022 η σπασμωδική εκπροσώπηση της χώρας από τους Intelligent Music Project και το “Intention” κατέληξε σε Βατερλό και έτσι το 2023, το βουλγαρικό τηλεοπτικό δίκτυο αποσύρθηκε για τρίτη φορά.

Έκτοτε η Βουλγαρία απουσιάζει από την Eurovision, και αν και κάθε χρόνο έχουμε δράματα (ιδίως στο Χ – πρώην Twitter) για την φημολογούμενη επιστροφή της, με καλλιτέχνες να αυτο – προτείνονται για την εκπροσώπηση της, ωστόσο ως τώρα τίποτα δεν έχει επισημοποιηθεί.

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

• Πρώτη συμμετοχή: Eurovision 2007 – Stevan Faddy – “Ajde Kroci”
• Τελευταία συμμετοχή: Eurovision 2022 – Vladana – “Breathe”

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο διαχωρισμός του Μαυροβουνίου από τη Σερβία δεν ωφέλησε τη χώρα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. Οι δυο τους συμμετείχαν στον διαγωνισμό υπό την ομπρέλα της Γιουγκοσλαβίας μέχρι το 1992, και μεταξύ των ετών 2004 – 2005 υπό την ένωση Σερβίας – Μαυροβουνίου. 

Η Σερβία – Μαυροβούνιο για τα δύο χρόνια που συμμετείχε τουλάχιστον φαίνεται πως είχε βρει τη χρυσή συνταγή, με μια δεύτερη θέση το 2004 με τον Željko Joksimović και το θρυλικό πια “Lane Moje” και μια διόλου ευκαταφρόνητη έβδομη θέση το 2005 με τους No Name και το ethnic “Zauvijek Moja”.

Μετά τη διάσπασή τους, οι δύο χώρες εντάχθηκαν ξανά στον διαγωνισμό ως ανεξάρτητες πια, το 2007 και ενώ η Σερβία γνώρισε μεγάλη επιτυχία, όλα αυτά τα χρόνια, και έχει γίνει μια από τις αγαπημένες του κοινού, το Μαυροβούνιο έμεινε πίσω.

Ειδικότερα, το Μαυροβούνιο δεν κατάφερε να προκριθεί στον τελικό μεταξύ των ετών 2007 – 2009, οπότε και ήρθε η πρώτη αποχώρηση από την Eurovision, λόγω οικονομιών δυσκολιών. Βέβαια επέστρεψε ξανά το 2012, όμως και πάλι δεν κατάφερε να πάρει το εισιτήριο για τον Μεγάλο Τελικό.

Η πρώτη φορά που συμμετοχή του Μαυροβουνίου ακούστηκε σε Τελικό της Eurovision ήταν το 2014 όταν ο Sergej Ćetković ερμήνευσε το “Moj Svijet”. Το 2015, το Μαυροβούνιο έκανε το back to back, με τον Knez και το “Adio” να τερματίζει στην 13η θέση, που είναι και το καλύτερο αποτέλεσμα της χώρας μέχρι και σήμερα.

Η δεύτερη αποχώρηση και πάλι για οικονομικούς λόγους ήρθε το 2020. Το Μαυροβούνιο επέστρεψε για μία μόνο συμμετοχή το 2022 για να αποχωρήσει ξανά για τρίτη φορά.

Αναφορικά με το Μαυροβούνιο, είναι πιθανή η επιστροφή του το 2025 καθώς στις αρχές του 2024, ο ραδιοτηλεοπτικός του φορέας, RTCG, δήλωσε ότι σχεδιάζει να ξεκινήσει ένα τηλεοπτικό μουσικό φεστιβάλ, που θα έχει ως σκοπό την προώθηση τοπικών καλλιτεχνών και ανάλογα με τον προϋπολογισμό θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εθνικός τελικός για την επιλογή εκπροσώπου για την Eurovision.

ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Πρώτη συμμετοχή – 1998 – Vlado Janevski – “Ne Zori, Zoro”
• Τελευταία συμμετοχή: 2022 – Andrea – “Circles”

Η βαλκανική χώρα συμμετείχε στον διαγωνισμό από το 1998 μέχρι το 2018 με την ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η χώρα είχε μέτρια έως κακά αποτελέσματα τα πρώτα χρόνια.

Από το 2004, όταν και καθιερώθηκαν οι Ημιτελικοί, η ΠΓΔΜ γνώρισε μια κάποια επιτυχία, κοντά και στις υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που μεσουρανούσαν, καταφέρνοντας να προκριθεί σε Τελικούς της Eurovision για τέσσερα συνεχόμενα χρόνια (2004, 2005, 2006, 2007). 

Ωστόσο, η επιστροφή των κριτικών επιτροπών στο διαγωνισμό, το 2008, δεν λειτούργησε υπέρ της μικρής βαλκανικής χώρας και έτσι βρέθηκε εκτός τελικών μεταξύ των ετών 2008 – 2009, αν και αξίζει να σημειωθεί πως έπαιρνε την πρόκριση στην ψηφοφορία του τηλεοπτικού κοινού. 

Μεταξύ των ετών 2008 – 2022 η Βόρεια Μακεδονία βρέθηκε δύο μόνο φορές σε Τελικούς Eurovision. Η πρώτη ήταν το 2012 με την Kaliopi και το τραγούδι “Crno i belo”. Η δεύτερη ήταν το 2019 με την Tamara Todevska και το “Proud”.

Η περίπτωση του 2019 είναι βέβαια κάπως πιο σύνθετη, καθώς η ΠΓΔΜ άλλαξε όνομα, για να υιοθετήσει το Βόρεια Μακεδονία, σε εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, που υπεγράφη στην περιοχή Ψαράδες της Φλώρινας, από τους Υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδος – Β. Μακεδονίας, Νίκο Κοτζιά και Nikola Dimitrov. Το νέο όνομα όφειλε να ακουστεί στην Ευρώπη και έτσι και έγινε με την Tamara Todevska να κερδίζει την ψηφοφορία των επιτροπών.

Στα τέλη του 2022, η Βόρεια Μακεδονία ανακοίνωσε για πρώτη φορά την αποχώρησή της από τον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision, λόγω οικονομικών δυσκολιών και τους τελευταίους μήνες διεξάγει συζητήσεις σε μια προσπάθεια να επιστρέψει στον διαγωνισμό. 

Αν και αρχικά φαινόταν ότι βρέθηκε το κονδύλι για την συμμετοχή (να επισημάνουμε ότι η χώρα συμμετείχε κανονικά στη Eurovision Junior), ο ραδιοτηλεοπτικός της φορέας, MRT, επέλεξε να μην επιστρέψει φέτος στον διαγωνισμό, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για το 2025.

Έχοντας κάνει την παραπάνω ανασκόπηση στις 9 χώρες του Ανατολικού Μπλοκ που θα απουσιάζουν φέτος με βεβαιότητα από τον Διαγωνισμό της Eurovision (η Ρουμανία ακόμα παίζεται!) είναι σημαντικό να διευκρινιστεί, προς υπεράσπιση, τουλάχιστον των χωρών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, ότι τα τέλη συμμετοχής στον διαγωνισμό είναι πια αυξημένα, ιδίως μετά τον αποκλεισμό της Ρωσίας.

Τι περιμένουμε να δούμε το 2025;

Αναμφίβολα, τις περισσότερες πιθανότητες για μια δυνητική επιστροφή στην Eurovision συγκεντρώνουν η Σλοβακία, η Βόρεια Μακεδονία και το Μαυροβούνιο.

Με βάση τα ως τώρα δεδομένα, το concept της Eurovision είναι μάλλον ασύμφορο οικονομικά για την Βοσνία Ερζεγοβίνη και την Βουλγαρία, όμως αν η Βοσνία έρθει σε διακανονισμό με την EBU αναφορικά με τα χρέη της δεν είναι απίθανο να την δούμε να επιστρέφει. Αναφορικά με την Ρουμανία φαίνεται πως κάθε χρόνο η απόφασή της θα αποτελεί έκπληξη για τους fans μέχρι και την τελευταία στιγμή καθώς τα οικονομικά του TVR δεν βρίσκονται και στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Τέλος, λόγω πολιτικών συγκυριών και μη δημοκρατικών, ανελεύθερων καθεστώτων, είναι μάλλον απίθανο να αναμένουμε την επιστροφή της Τουρκίας, της Ουγγαρίας, της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.

Εσείς ποια χώρα θα θέλατε να δείτε να επιστρέφει στον Διαγωνισμό της Eurovision;

Μείνετε συντονισμένοι στο www.ogaegreece.com για όλα τα νέα και τις εξελίξεις σχετικά με την Eurovision 2024 και μην ξεχνάτε να μας ακολουθήσετε στα κανάλια μας σε Facebook, Instagram, TikTok, Twitter και YouTube!