Τι απέγιναν τα βίντεο της Eurovision 1956 και 1964;

Υπήρξαν εποχές που ο Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision ήταν ένα σόου που το έβλεπε κανείς μία και μοναδική φορά τον χρόνο: την ημέρα της ζωντανής μετάδοσής του. Στη συνέχεια, η μαγνητοσκόπηση παρέμενε στα αρχεία του κάθε κρατικού καναλιού που συμμετείχε ή τον μετέδιδε. Αργότερα, με την κυκλοφορία του βίντεο, κάθε οπαδός του διαγωνισμού είχε τη δυνατότητα να τον διατηρεί στο προσωπικό του αρχείο σε βιντεοκασέτα και να τον βλέπει ανά πάσα στιγμή.

Η αναζήτηση παλιών διαγωνισμών

Με την πάροδο του χρόνου, με την αύξηση των οπαδών και τη δημιουργία σωματείων φίλων (fan clubs) της Eurovision αυξήθηκε και η ζήτηση για τα βίντεο κυρίως των παλιών διαγωνισμών. Έτσι, ξεκίνησαν πρωτοβουλίες αναζήτησης αυτών των ντοκουμέντων είτε από ιδιώτες με βιντεοκασέτες είτε από τους κρατικούς τηλεοπτικούς σταθμούς.

Η αναζήτηση καρποφόρησε, τα βίντεο που έρχονταν στο φως, ήταν ολοένα και καλύτερης ποιότητας ήχου και εικόνας, δίνοντας τη δυνατότητα στις νέες γενιές να δουν τους παλιούς διαγωνισμούς και στους παλιότερους να θυμηθούν τις μαγικές στιγμές της Eurovision των παιδικών τους χρόνων.

Σήμερα υπάρχουν πλέον όλοι οι διαγωνισμοί και κυκλοφορούν ευρέως σε ψηφιακή μορφή στο διαδίκτυο. Εκτός από δύο: Eurovision 1956 και 1964. Παρά τις εντατικές αναζητήσεις για τους διαγωνισμούς αυτούς, παρά τις όποιες προσπάθειες που έγιναν με ιδιωτική πρωτοβουλία, δυστυχώς όλες έπεσαν στο κενό.

Οι αιτίες απώλειας παλιών βίντεο

Τις δεκαετίες του 1960, 1970 και 1980, υπήρχε η συνήθεια από κρατικούς τηλεοπτικούς σταθμούς να ξαναχρησιμοποιούν ή ακόμη και να καταστρέφουν τις ταινίες, όπου είχαν μαγνητοσκοπήσει εκπομπές της τηλεόρασης. Πρακτική γνωστή με τον αγγλικό όρο wiping.

Αυτό γινόταν για δύο λόγους:

1. Για λόγους οικονομίας: οι παλιές ταινίες ήταν πολύ ακριβές, οπότε η αγορά νέων απαιτούσε μεγάλα ποσά. Για την εγγραφή νέων εκπομπών χρησιμοποιούνταν κυρίως ταινίες με εκπομπές οι οποίες θεωρητικά δεν υπήρχε περίπτωση να ξαναπροβληθούν στην τηλεόραση. Μάλιστα, σε κάποιους φορείς, όπως στο αγγλικό BBC, δεν υπήρχε καν η πολιτική διατήρησης αρχείων τηλεόρασης μέχρι το 1978!
2. Για λόγους εξοικονόμησης χώρου: οι παλιές ταινίες, όλες σε φυσική μορφή, ήταν αρκετα ογκώδεις. Η συντήρησή τους ήταν επίσης δαπανηρή. Ταινίες με εκπομπές «χαμηλού» ενδιαφέροντος έπρεπε να καταστραφούν ή να ανακυκλωθούν προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος για νέο υλικό.

Η πρωτοβουλία της EBU

Η EBU, με τη βοήθεια φίλων των διαγωνισμού, ξεκίνησε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο μια πρωτοβουλία συλλογής όλων των διαγωνισμών της Eurovision από τις κρατικές τηλεοράσεις της Ευρώπης στην καλύτερη δυνατή ποιότητα ήχου και εικόνας που υπήρξε ποτέ. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες που έχουμε από άτομο που συμμετείχε σ’ αυτό το πρότζεκτ, η συλλογή ολοκληρώθηκε πέρυσι το φθινόπωρο. Δείγματα αυτής της πρωτοβουλίας είχαμε την ευκαιρία να δούμε με τη σειρά προβολής παλιών διαγωνισμών, του γνωστού #EurovisionAgain.

Κατά τη διάρκεια αυτής της αναζήτησης ψάχτηκαν ενδελεχώς τα αρχεία περίπου 15 κρατικών τηλεοπτικών σταθμών. Σχεδόν όλοι ανταποκρίθηκαν άμεσα και γενναιόδωρα, τα βίντεο ψηφιοποιήθηκαν και το αποτέλεσμα, όπως είδαμε, είναι εντυπωσιακό.

Eurovision 1956 – Πρώιμη εποχή;

Το 1956, η Eurovision ήταν κυρίως ραδιοφωνικό γεγονός. Η τηλεόραση βέβαια είχε ήδη ζωή σχεδόν μιας δεκαετίας σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, ωστόσο, λίγοι ήταν ακόμη οι προνομιούχοι που διέθεταν συσκευή τηλεόρασης. Σε σχετικά ντοκουμέντα που υπάρχουν, φαίνεται πως ο διαγωνισμός μεταδόθηκε κανονικά από την τηλεόραση.

Η αναζήτηση της EBU δυστυχώς δεν έφερε στο φως κάποιο βίντεο από τη χρονιά εκείνη.

Το μοναδικό διασωθέν απόσπασμα από τον 1ο διαγωνισμό της Eurovision, που αποδεικνύει ότι μαγνητοσκοπήθηκε, είναι το reprise, η επανάληψη δηλαδή της ερμηνείας του νικητήριου τραγουδιού, Refrain, με την αξέχαστη Lys Assia.

Ευτυχώς, έχει διασωθεί η ραδιοφωνική μετάδοση του διαγωνισμού αυτού, με ένα μέρος του interval act να λείπει. Είναι διαθέσιμη σε βίντεο που δημιουργήθηκε με προβολή φωτογραφιών του κάθε συμμετέχοντα καλλιχτένη.

Eurovision 1964 – Ένα μεγάλο μυστήριο

Από το 1964 το μόνο που διασώθηκε είναι κάποιες λήψεις (άγνωστο από ποιον) από τον εξώστη του Tivolis Koncertsal, μερικά δευτερόλεπτα από την έναρξη του διαγωνισμού καθώς και μερικά δευτερόλεπτα από την εμφάνιση της Gigliola Cinquetti από γερμανικό κανάλι.

Η αναζήτηση της EBU, με όλη τη βαρύτητα και επισημότητα που είχε, δυστυχώς και πάλι δεν έφερε αποτέλεσμα. Ο διαγωνισμός δεν υπάρχει σε κάνενα τηλεοπτικό αρχείο.

Η «επίσημη» αιτιολογία που δόθηκε αρχικά για την απώλεια αυτού του βίντεο ήταν ότι τη δεκαετία του 1970 ξέσπασε φωτιά στα αρχεία της τηλεόρασης της Δανίας, οπότε και καταστράφηκε. Αυτό όμως αμφισβητείται πλέον και σύμφωνα με πληροφορίες της Wikipedia, δεν έγινε ποτέ μαγνητοσκόπηση του διαγωνισμού από τη δανική τηλεόραση λόγω έλλειψης μηχανημάτων εγγραφής.

Επίσης, στη γαλλική ιστοσελίδα τηλεοπτικών αρχείων, INA Thèque, καταγράφεται ο διαγωνισμός του 1964, όπου έχει πάρει αριθμό ID. Δείτε το εδώ. Αν υπήρχε όντως κάποιο βίντεο, λογικά θα είχε βρεθεί μέσω της πρωτοβουλίας της EBU.

Εδώ έρχεται μια πληροφορία, την οποία και πάλι εξασφάλισε ο OGAE Greece. Η RAI υπήρξε ο μόνος τηλεοπτικός σταθμός που δεν ανταποκρίθηκε ποτέ στο κάλεσμα της EBU για έρευνα στο αρχείο της. Θα θυμίσουμε, ωστόσο, ότι το 1991, όταν η RAI ανέλαβε τη διοργάνωση του διαγωνισμού, είδαμε το γνωστό πλάνο της Gilgiola Cinquetti από το 1964 που κατεβαίνει τα σκαλοπάτια, το οποίο υπάρχει και στα βίντεο που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή. Παραμένει, λοιπόν, άλυτη η απορία για το αν υπάρχει κάτι στην κατοχή της.

Ευτυχώς όμως και από το 1964 διασώζεται η ραδιοφωνική μετάδοση του διαγωνισμού. Σε σχετικό βίντεο που δημιουργήθηκε (αριστερά) από ιδιώτη προβάλλονται φωτογραφίες των καλλιτεχνών από την εμφάνισή τους στη σκηνή της Κοπεγχάγης. Ένα πιο πρόσφατο βίντεο (δεξιά), μάλιστα, περιέχει όλα τα διασωθέντα στιγμιότυπα σε συνδυασμό με φωτογραφίες ή ζωντανές εμφανίσεις των καλλιτεχνών σε άλλες εκδηλώσεις.

Τα ερωτήματα και το μέλλον

Μετά από όλα αυτά, θα αναρωτηθεί κανείς: θα δούμε άραγε ποτέ τους διαγωνισμούς του 1956 και 1964; Έπεσαν τα βίντεο αυτά «θύματα» του wiping; Βρίσκονται ίσως σε κάποιο αρχείο, ξεχασμένοι σε κάποια γωνιά που δεν ψάχτηκε ποτέ; Βρίσκονται σε κάποιο κουτί με διαφορετική ετικέτα ή δίχως ετικέτα; Πώς είναι δυνατόν να μην υπάρχει σε κανένα αρχείο τηλεόρασης από τις 16 χώρες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό του 1964; Την ίδια στιγμή υπάρχουν βίντεο παλαιότερων διαγωνισμών από τις τηλεοράσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ολλανδίας κ.ά. χωρών.

Τα ερωτήματα πολλά, οι απαντήσεις δύσκολες. Αν ποτέ βρεθεί κάτι, είναι πλέον καθαρά θέμα τύχης. Εμείς θα κλείσουμε το άρθρο με τη σοφή ρήση του λαού, που σίγουρα εκφράζει και τους φίλους της Eurovision: «η ελπίδα δεν πεθαίνει ποτέ».

Μείνετε όμως στον OGAE Greece, διότι υπάρχει ένα πολύ ευχάριστο νέο που περιμένει τους φίλους του διαγωνισμού απανταχού της Ευρώπης και όχι μόνο, για το οποίο θα σας ενημερώσουμε εν καιρώ!